Κάλεσμα

Ανοιχτό κάλεσμα να προσφερθούν σκέψεις - σχέδια γύρω από τον Κυπαρίττινο για μια μελλούμενη έκδοση βιβλίου.

Κυπαρίσσι

Γυμνόσπερμο, κωνοφόρο ,αειθαλές φυτό το κυπαρίσσι ανήκει στην τάξη ελατώδη και στην οικογένεια κυπαρισσίδες με 18 είδη που βρίσκονται στις περιοχές της Βορείου Αμερικής, στις χώρες της Μεσογείου και στη Δυτική Ασία.
Τα περισσότερα είδη είναι δέντρα που φτάνουν σε ύψος τα 30 μέτρα και έχουν σχήμα πυραμίδας. Λίγα είναι τα θαμνώδη είδη που είναι αυτοφυή άγριων βραχωδών περιοχών με απλωμένα κλαδιά που δεν ξεπερνούν σε ύψος τα 7 μέτρα.
Ο φλοιός του δέντρου χωρίζεται σε λωρίδες που αποχωρίζονται και πέφτουν τα φύλλα του είναι απλωτά βελονοειδή και σε μεγαλύτερη ηλικία αποκτούν λέπια. Οι κώνοι του κυπαρισσιού έχουν σχήμα σφαιρικό και φέρουν ζεύγη ξυλωδών λεπιών που βγαίνουν από τον άξονα του κάθε κώνου. Τα λέπια αυτά όταν γονιμοποιηθούν φέρουν αρκετά σπόρια που ωριμάζουν κάθε δεύτερο χρόνο. Ο κώνος ανοίγει 2 χρόνια αργότερα.

Τα πιο γνωστά είδη κυπαρισσιού είναι :
1. Το κοινό κυπαρίσσι. Βρίσκεται σαν αυτοφυές στις περιοχές της Μικράς Ασίας, του Ιράν και της Ελλάδας καλλιεργείται δε και σαν καλλωπιστικό σε όλη τη νότια Ευρώπη.
Ψηλό δέντρο που φτάνει τα 30 μέτρα σε ύψος, ο κορμός του είναι ίσιος , τα φύλλα του μικρά και φέρουν λέπια είναι δε πολύ πυκνά και σκεπάζουν τα μικρά κλαδιά. Τοποθετείται σε διάφορα πάρκα , κατά μήκος των δρόμων , για τη δημιουργία αντιανεμικών φραγμάτων και σε αναδασώσεις. Η καλής ποιότητας ξυλεία του χρησιμοποιείται στην επιπλοποιία.
Είναι δέντρο πολύμορφο και υπάρχει σε πολλές παραλλαγές. Οι πιο σημαντικές είναι δύο. Η πυραμοειδής παραλλαγή ,στην οποία τα κλαδιά του είναι όρθια και λέγεται και αρσενικό κυπαρίσσι.
Οριζοντιόκλαδος παραλλαγή με οριζόντια απλωτά κλαδιά και πλατιά πλούσια κόμη. Είναι το γνωστό θηλυκό κυπαρίσσι.
Το κυπαρίσσι το κοινό είναι γνωστό από τα πανάρχαια χρόνια. Σύμφωνα με το μύθο την ονομασία του την οφείλει τον Κυπάρισσο από την Κω που τον μεταμόρφωσε ο θεός Απόλλωνας σε δέντρο έτσι ώστε να παραμείνει αθάνατος , μαζί και η θλίψη του μετά από το θάνατο του αγαπημένου του ελαφιού. Έτσι σύμφωνα με αυτή την άποψη έμεινε σαν πένθιμο δέντρο και φυτεύεται σε κοιμητήρια.
2. Κυπαρίσσι το πένθιμο. Καλλιεργείται στην Κίνα για της καλής ποιότητας ξυλεία που δίνει , σαν καλλωπιστικό και φυτεύεται σε κοιμητήρια.
3. Το κυπαρίσσι το μακρύκαρπο κατάγεται από την Καλιφόρνια. Φτάνει σε ύψος τα 30 μέτρα και καλλιεργείται σαν καλλωπιστικό. Όταν φτάσει σε μεγάλη ηλικία θυμίζει τον κέδρο.
4. Το κυπαρίσσι του Κασμίρ. Ωραίο δέντρο με ύψος που φτάνει τα 20 μέτρα. Βρίσκεται σε ορεινές περιοχές της Κίνας του Μπουτάν και του Κασμίρ.
5. Το λουσιτανικό. Η καταγωγή του είναι από το Μεξικό και είναι ευρέως διαδεδομένο στην Πορτογαλία το Μαρόκο και την Ισπανία. Τα φύλλα του έχουν χρώμα γλαυκοπράσινο το ύψος του φτάνει τα 18 μέτρα και τα κλαδιά του είναι κρεμαστά.

«Κυπαρίττινος - ο εκ ξύλου κυπαρίσσου σταθμός»

Μνημείο για τους Εθνικούς Ευεργέτες
Χώρος:Δ.Ε.Θ., μπροστά στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης


Το έργο που προτείνουμε περιγράφεται ως πυραμιδοειδής κατασκευή τετραγωνικής βάσης στην κορυφή της οποίας φυτρώνει κυπαρίσσι. Είναι μια οργανική σύνθεση δομικών και φυσικών στοιχείων τα οποία συνεργάζονται αποτελεσματικά σε επίπεδο αισθητικό και εννοιολογικό, υποστηρίζοντας ισότιμα την μορφή και το περιεχόμενο του καλλιτεχνικού έργου.

Το κατασκευασμένο μέρος της σύνθεσης αποτελείται από δυο κόλουρες πυραμίδες διαφορετικού μεγέθους, που είναι τοποθετημένες παράλληλα η μια πάνω στην άλλη, έτσι ώστε να σχηματίζουν αναβαθμίδα. Οι πλευρές των πυραμίδων κατασκευάζονται από υαλοπίνακες triplex μεγάλης αντοχής οι οποίοι πλαισιώνονται με ανοξείδωτο ατσάλι. Στο εσωτερικό της κατασκευής τοποθετείται μια ακόμη κόλουρη πυραμίδα από μπετόν, στοιχείο το οποίο, μολονότι δεν είναι εμφανές στο τελικό στάδιο του έργου, αφού καλύπτεται εξωτερικά με χώμα, θεωρείται αναγκαίο τόσο για δομικούς όσο και για λειτουργικούς λόγους. Το στοιχείο αυτό αποτελεί, στην ουσία, τον σκελετό στήριξης του έργου, ενώ παράλληλα εκτελεί χρέη «δοχείου» φύτευσης και ανάπτυξης του ριζικού συστήματος του κυπαρισσιού το οποίο τοποθετείται στην κορυφή του τύμβου. Το συνολικό ύψος της κατασκευής ανέρχεται στα 6 m, ενώ το πλάτος κάθε πλευράς της πυραμίδας εμφανίζεται διαφοροποιημένο με μέγιστο μέγεθος 3m (στην βάση) και ελάχιστο 0,70 cm (στην κορυφή).

Την βάση της κατασκευής περιτρέχει τάφρος βάθους 0,70 cm επιστεγασμένη με υαλοπίνακες triplex. Στο εσωτερικό της τάφρου τοποθετούνται σακίδια λιναριού γεμάτα χώμα που προέρχεται από χωριά και πόλεις της ελληνικής επικράτειας καθώς και από χώρες του εξωτερικού στις οποίες έζησαν και μεγαλούργησαν Εθνικοί Ευεργέτες. Την βάση περιτρέχει επίσης και μια δεύτερη, εξωτερική, ζώνη, η οποία χάριν της αρμονικής και ευεργετικής συνεργασίας του έργου με τον περιβάλλοντα χώρο, διακοσμείται με το ίδιο βότσαλο που χρησιμοποίησε ο Φιλόλαος για την γλυπτική διαμόρφωση που κοσμεί το εξωτερικό του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης.
Το έργο αυτό αποτελεί μια ποιητική κατασκευή, που επιθυμεί να εκφράσει την ανεξάντλητη ζωογόνα πνοή και το αειθαλές πνεύμα των ανθρώπων οι οποίοι έχουν την ικανότητα να οραματίζονται ακόμα και σε δύσκολες συνθήκες. Επιθυμεί επίσης να ενσαρκώσει το πνεύμα εκείνο της προσφοράς και της γενναιοδωρίας που έχει την δύναμη να μεταμορφώσει, ταπεινούς, καθημερινούς ανθρώπους σε οικουμενικές ψυχές.

Εστιάσαμε στην ευδόκιμη εννοιολόγηση του έργου καθώς και στην αποτελεσματική πραγματοποίηση και ένταξή του στον χώρο και αναζητήσαμε τις καταλληλότερες τεχνικές και μεθόδους οι οποίες και θα επιτρέψουν την μετουσίωση της ύλης σε ιδέα ικανή να αντέξει στον χρόνο, αλλά και την απρόσκοπτη ανάδειξη του εσωτερικού νοήματος του έργου. Βασική μας έγνοια είναι το έργο να προικιστεί, εννοιολογικά και αισθητικά, με άπειρες διαστάσεις και να εκταθεί δημιουργικά στο παρόν, το παρελθόν και το μέλλον υποστηρίζοντας την ιδέα της διανοικτότητας και της αθανασίας.

Στηρίξαμε την πραγμάτωση της έμπνευσή μας, σε έναν πολυσύνθετο εννοιολογικό ιστό, που επικοινωνεί συμβολικά και βιωματικά και με τις τρεις διαστάσεις του χρόνου. Συνδέεται με το παρόν, χρησιμοποιώντας με σύγχρονο τρόπο τα υλικά της τέχνης, υιοθετώντας τεχνικές και μεθόδους προσφιλείς στους σύγχρονους καλλιτέχνες και αξιοποιώντας αποτελεσματικά δημοφιλείς τρόπους επικοινωνίας της εποχής μας. Αντλεί από την καλλιτεχνική εμπειρία του παρελθόντος αφομοιώνοντας δημιουργικά στοιχεία από την ελληνική παράδοση, τα οποία παραπέμπουν στους δοξαστικούς τύμβους της αρχαιότητας αλλά και στα ταπεινά σύμβολα των λαϊκών λιθοξόων συνδυάζοντας έτσι επιδέξια το υψηλό και το ταπεινό. Τέλος, το πνεύμα του έργου εκτείνεται δυναμικά στο μέλλον ενσωματώνοντας αποτελεσματικά ένα διαρκές γίγνεσθαι με την οργανική ένταξη βιώσιμων, συνεχώς αναπτυσσόμενων και μεταβαλλόμενων στοιχείων, όπως για παράδειγμα το κυπαρίσσι που αναπτύσσεται στην κορυφή του τύμβου. Κατά την γνώμη μας το σύνολο των στοιχείων του έργου, σε όποια διασταση του χρόνου και αν αναφέρονται, απηχούν με τον καλύτερο τρόπο την ιδέα της Ευεργεσίας που ενορχηστρώνει την γενναιοδωρία, την προσφορά, την πρόοδο, την συνεχή αλλαγή, το αδάμαστο πνεύμα, την κατάργηση της λήθης, την υστεροφημία και αυτή ακόμη την ιδέα της αθανασίας.

Η αναζήτηση μιας «ιδιωματικής μνημειακότητας» φιλικής στον θεατή, αλλά και ικανής να εκφράσει ικανοποιητικά το υψηλό περιεχόμενο του έργου αποτέλεσε τον σημαντικότερο ίσως άξονα των αναζητήσεών μας. Κρίναμε πως στην περίπτωση αυτή το μνημειακό θα έπρεπε να συνάδει με την ταπεινή καταγωγή, το ανήσυχο, καρποφόρο πνεύμα, την δημιουργική και ενορατική φύση, αλλά ταυτόχρονα και με τον σκληρό μόχθο, την σταθερή, επίπονη προσπάθεια, την άκαμπτη θέληση, τον αλύγιστο χαρακτήρα, την αγάπη για την γενέτειρα και την επιμονή στις ρίζες χαρακτηριστικά τα οποία, κατά γενική ομολογία, αποτελούν μερικά από τα κυριότερα γνωρίσματα των τιμώμενων προσώπων. Καταλήξαμε στην εύστοχη αντιπαραβολή οργανικών και κατασκευασμένων στοιχείων, αντιπαραβολή που εξασφαλίζει μια ασυνήθιστη μνημειακότητα, η οποία δεν αιφνιδιάζει και δεν συνθλίβει τον θεατή αλλά τον προσκαλεί να προσεγγίσει το έργο και να κατανοήσει το εσωτερικό περιεχόμενο.
Σε μορφικό επίπεδο, η μνημειακότητα αυτή εκφράζεται επιτυχώς μέσα από το προβάδισμα που δίνεται στην φύση, η οποία και επιλέξαμε να υποστηρίζεται στοργικά δίχως να εγκλωβίζεται. Επιλέξαμε να αποδώσουμε φυσική αυτονομία στο έργο επιδιώκοντας με τον τρόπο αυτό την ενίσχυση του δημιουργικού διαλόγου των επιμέρους στοιχείων. Στο πνεύμα αυτών των επιλογών αντισταθμίσαμε τη στιβαρότητα και την αυστηρή γεωμετρία της κατασκευής με την ανάλαφρη, αέναη κίνηση της ζωής, την ψυχρότητα των δομικών υλικών με την ζεστασιά της γης και την θαλερότητα του δένδρου, ενώ επιδιώξαμε να εξουδετερώσουμε ακόμη και αυτή την ίδια την έννοια του φυσικού βάρους επενδύοντας στην δομική, την μορφοπλαστική, και την εσωτερική δυναμική του έργου.

Σε οπτικό επίπεδο το αποτέλεσμα των επιλογών μας αυτών γίνεται εύκολα κατανοητό καθώς το βλέμμα του θεατή καθοδηγείται με εμφατικό τρόπο από το υπέδαφος και τις κρυμμένες ρίζες στην απλή, δωρική βάση και τις καθαρές, αλλά φθίνουσες ως προς τα μεγέθη, γεωμετρικές φόρμες, για να συνεχίσει την ανοδική πορεία ώσπου να αγκαλιάσει την ζωντανή φλόγα του κυπαρισσιού και να υψωθεί τέλος, δίχως κανένα εμπόδιο να διακόψει την πορεία του, στην απεραντοσύνη του ουρανού και στο φως του ήλιου. Η καθοδήγηση του βλέμματος από το χθόνιο και ταπεινό χώμα -υπενθύμιση της φθαρτότητας και της θνητότητας- στο επικό πλάτος και τις άπειρες διαστάσεις του ουρανού αποκαλύπτει εύστοχα και το βαθύτερο περιεχόμενο του έργου.

Το έργο μας προορίζεται να παραδοθεί ελεύθερο στην φύση η οποία και θα το εμπλουτίσει με την ζωογόνο πνοή της. Φιλοδοξούμε να βρίσκεται, όπως κάθε ζωντανός οργανισμός, σε συνεχή διάλογο με τον επισκέπτη του Μουσείου, προκαλώντας διαφορετικές κάθε φορά σκέψεις και συναισθήματα, καθώς θα μεταμορφώνεται από τα στοιχεία της φύσης: το φως, το ημίφως, τον άνεμο, τη βροχή, την ομίχλη, στοιχεία τα οποία και ορίζουμε ως συνδημιουργούς.

Ως συνδημιουργούς ορίζουμε επίσης και τους πολίτες, οι οποίοι θα προσκληθούν να αποστείλουν, ως ταπεινό αντίδωρο στις ευεργεσίες των τιμώμενων προσώπων, ένα σακουλάκι χώμα από τον τόπο τους, βιώνοντας με αυτό το συμβολικό τρόπο την εμπειρία της Ευεργεσίας και προσδίδοντάς ταυτόχρονα, το επιθυμητό, συλλογικό και οικουμενικό περιεχόμενο στο έργο. Μια μικρή, αλλά όχι ασήμαντη ως προς την εννοιολόγηση του έργου, λεπτομέρεια είναι το γεγονός ότι θα απευθύνουμε κάλεσμα στους πολίτες μέσω του διαδικτύου, στοχεύοντας σε μια σύγχρονη νοηματοδότηση του έργου και στη μεταστοιχείωση του εμπνευσμένου οραματισμού με τους τρόπους και τα μέσα της σύγχρονης καλλιτεχνικής αντίληψης και την βοήθεια της σύγχρονης τεχνολογίας.

Η εμπειρία της ανθρώπινης δημιουργικότητας, του φιλάνθρωπου φρονήματος της ευεργεσίας, αλλά και της μετά θάνατον αναγέννησης του πνεύματος, που στην περίπτωση των Εθνικών ευεργετών- αλλά και όλων των ανθρώπων οι οποίοι μέσω των πράξεων και των επιλογών τους «ου θνήσκουσι θανόντες» αλλά «γαίαν άπασαν έχουσι»- μοιάζουν με αυτονόητες καταστάσεις, ενορχηστρώνονται αποτελεσματικά στο πολυδιάστατο αυτό μνημείο.